Als ik weer eens even genoeg heb van het politieke gekonkel in de media, dan vind ik altijd troost in de muziek. Zo las ik vorige week een interview met Karl Bartos, lid van het eerste uur van de beroemde Duitse technoband Kraftwerk. Deze popgroep beleefde zijn hoogtijdagen in de jaren ‘70 en '80 van de vorige eeuw. Met de single Autobahn, een ritmisch klankenpalet geënt op het geluid van autobanden rijdend over de snelweg, stonden zij in 1975 wekenlang in verschillende Westerse hitparades. Een ongekende prestatie voor een voor die tijd zo atypisch en excentriek nummer. Kraftwerk werd met het gelijknamige album in één klap de bezielende inspiratiebron voor honderden, zo niet duizenden, elektronische bands die sindsdien het licht zagen. En dat zijn ze tot op de dag van vandaag gebleven.
Dit is een sprekend voorbeeld van een succesverhaal gebaseerd op het creatieve gebruik van de modulaire synthesizer, een succesverhaal gestoeld op de ongekende mogelijkheden van dit fantastische elektronische muziekinstrument, waarmee vrijwel alle denkbare geluiden kunnen worden gegenereerd. Dit kunnen klanken zijn die we kennen van traditionele instrumenten als piano of viool, maar ook fonkelnieuwe nooit eerder gehoorde kunstmatige tonen. Elke muziekliefhebber beseft dit, al zal de klassiek geschoolde connaisseur vaak met enige minachting neerkijken op dit apparaat dat hij ten onrechte beschouwt als een elektronisch speeltje, zo is mijn ervaring. Ondanks de veelzijdigheid van de synthesizer getuigt het gebruik ervan volgens dergelijke puriteinen bij voorbaat van smakeloosheid. Helaas zijn zij veelal niet in staat om over hun vooroordelen heen te stappen.
In werkelijkheid is de introductie van de modulaire synthesizer namelijk de grootste vernieuwing gebleken bij het maken van muziek in de afgelopen vijftig jaar. Deze uitvinding heeft een enorme invloed gehad op het volwassen worden van de popmuziek. Vooral de minimoog, een handzame en betaalbare synthesizer, die in 1970 op de markt kwam, stuwde de creativiteit van veel popartiesten naar ongekende hoogten. Dit veroorzaakte een ware revolutie. Geluiden, tonen, ritmes en klankkleuren die voorheen onbekend waren of zelfs voor onmogelijk werden gehouden lagen opeens binnen eenieders bereik. Muziek componeren en produceren werd laagdrempelig. Hierdoor konden muzikale talenten worden aangeboord die anders nooit tot volle bloei zouden zijn gekomen. Met dank aan de Amerikaan Robert Moog, de uitvinder van de minimoog.
The Beatles behoorden tot de eerste popartiesten die (een prototype van) de minimoog benutten om hun repertoire een artistieke impuls te geven. We schrijven Abbey Road, 1969. Dit leverde juweeltjes op als Maxwell's Silver Hammer, I Want You en Because, waarbij respectievelijk Paul, John en George aan de knoppen van de synthesizer zaten. In hun spoor volgde een onafzienbare parade van kleine en grote beroemdheden, van Pink Floyd tot Michael Jackson, van Abba tot Nine Inch Nails en van Chick Corea tot Reo Speedwagon. Het spetterde en knetterde in de wereld van de populaire muziek. Er was sprake van een weldadige orgie van instrumentale experimenten.
Het waaierde alle kanten op. Hele nieuwe muziekstromingen werden geboren, waaronder synthpop, dance, techno, jungle en ambient. Het voert te ver om die hier nu allemaal de revue te laten passeren. Daarom beperk ik me noodgedwongen tot zeven essentiële nummers uit de conceptuele sleuteljaren:
• 1978: The Human League - Being boiled (track);
• 1979: Gary Numan - Are friends electric? (track);
• 1980: The Korgis - Everybody's got to learn sometime (track);
• 1981: Rupert Hine - I hang on to my vertigo (track);
• 1982: The Stranglers - Golden brown (track);
• 1983: The The - Uncertain smile (track);
• 1984: Nick Kershaw - Wouldn't it be good (track).
Zo maar een kleine greep uit de dierbare herinneringen aan een modern en baanbrekend muziekinstrument. Nu maar hopen dat ik bij mijn bloemlezing niets stemmigs over het hoofd heb gezien.
Dit artikel verscheen eerder in Het Nieuwe Journaal.
(© RL, maart 2009)
